Εντείνονται, εν μέσω της χειμερινής περιόδου, οι προσπάθειες για την ενθάρρυνση χρήσης ηλεκτρικών συστημάτων θέρμανσης, προκειμένου να μειωθεί το φαινόμενο της αιθαλομίχλης που προκαλείται από τη μαζική καύση ξύλων και άλλων υλικών σε τζάκια και ξυλόσομπες. Η αδυναμία μείωσης του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης, σε συνδυασμό με την κατάρρευση μισθών και εισοδημάτων, έχει οδηγήσει την πλειονότητα των νοικοκυριών στην ενεργειακή φτώχεια, αφού το ακριβό πετρέλαιο «ακύρωσε» την κεντρική θέρμανση στα αστικά κέντρα «επιβάλλοντας» από πέρυσι την αιθαλομίχλη. Στο μείζον ζήτημα έχουν σημάνει τον «κώδωνα του κινδύνου» οι αρμόδιες υπηρεσίες, προειδοποιώντας για τις βλαβερές συνέπειες και την αύξηση θνησιμότητας λόγω των… αιωρούμενων σωματιδίων.

Κατόπιν μακράς περιόδου διαβουλεύσεων, κύκλοι του υπουργείου Περιβάλλοντος ανακοινώνουν, πριν από λίγες ημέρες, τα οφέλη από την έκπτωση στο κόστος ηλεκτρισμού στις «επικίνδυνες» ημέρες, καλύπτωντας συνολικά το 85% των νοικοκυριών. Στελέχη του υπουργείου Περιβάλλοντος, υπολογίζουν αριθμητικά τα νοικοκυριά που επωφελούνται σε 4,5 εκατ., με μέση κατανάλωση στις 2.000 kwh το τετράμηνο, που αποτελεί και το όριο παροχής της έκπτωσης. Ωστόσο, εάν αφαιρεθούν οι κάτοικοι των νησιών, όπου δεν καταγράφεται το πρόβλημα αιθαλομίχλης, τότε οι δικαιούχοι του μέτρου μειώνονται σε περίπου 2,5 εκατ. νοικοκυριά. Σύμφωνα με την κοινή υπουργική απόφαση, η κήρυξη της εφαρμογής βραχυπρόθεσμων μέτρων μείωσης της εκπομπής αιωρούμενων σωματιδίων από εστίες καύσης, η έκπτωση ισούται με το 70% επί της τιμής ρεύματος στο ανταγωνιστικό σκέλος της χρέωσης, αλλά στο σύνολο της τιμής που πληρώνει ο καταναλωτής για το ρεύμα (μαζί με το κόστος της χρήσης δικτύου κ.λπ.) η μείωση περιορίζεται περίπου στο 50%. Ενώ, τα νοικοκυριά που είναι ενταγμένα στο Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ) θα έχουν μηδενική χρέωση στο τιμολόγιο ενέργειας για τις ημέρες αυτές, όπως προβλέπει προγενέστερη υπουργική απόφαση. Τόσο η έκπτωση του 70% όσο και η μηδενική χρέωση ισχύουν για τις ημέρες που θα είναι σε ισχύ το μέτρο κατά της αιθαλομίχλης. Το κόστος υπολογίζεται σε περίπου 40 εκατ. ευρώ ετησίως και θα καλυφθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Πάντως, δεδομένου ότι η ΔΕΗ δεν διαθέτει ηλεκτρονικούς μετρητές που να καταγράφουν σε πραγματικό χρόνο την κατανάλωση του ρεύματος, ο υπολογισμός της έκπτωσης θα γίνεται μεσοσταθμικά, ενώ πολλά νοικοκυριά που η κατανάλωσή τους κυμαίνεται λίγο κάτω από τις 2.000 kWh/τετράμηνο, καθώς εάν δεν προσέξουν κινδυνεύουν να παρασυρθούν σε κατανάλωση πάνω από επίπεδο αυτό, οπότε δεν τυγχάνουν της έκπτωσης.

Φθηνότερο το κλιματιστικό

Επικοινωνιακά η υπεροχή της ηλεκτρικής ενέργειας για θέρμανση, στη διάρκεια της φετινής χειμερινής περιόδου, έχει τα πρωτεία. Μάλιστα, προκειμένου να καταστεί σαφές, οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) αναφέρουν πως το κόστος κατανάλωσης ενός μεσαίου κλιματιστικού είναι περίπου 60% φθηνότερο από αυτό ενός τζακιού ανοιχτού τύπου. Επιπλέον, όπως αναφέρει του υπουργείο, η χρήση του κλιματιστικού εκτός από πιο οικονομική είναι και πιο αποδοτική καθώς ένα μεσαίο κλιματιστικό παρέχει θερμική ισχύ περίπου 3,5 kW, ενώ ένα τζάκι περίπου 2 kW. Η κατανάλωση ξύλου κυμαίνεται περίπου σε 4-5 kg ανά ώρα, δηλαδή για 4-5 ώρες την ημέρα καταναλώνονται περίπου 20 kg. Ένας τόνος ξύλου κοστίζει περίπου 200 ευρώ, συνεπώς τα 20 kg κοστίζουν 4 ευρώ. Έτσι, η χρήση τζακιού κοστίζει περίπου 4 ευρώ την ημέρα ή περίπου 0,8-1 ευρώ την ώρα.

Με την έκπτωση για τις ημέρες αυξημένου ρίσκου αιθαλομίχλης, η χρήση ηλεκτρικών θερμαντικών μέσων θα κοστίζει σαφώς λιγότερο από τη χρήση τζακιού (με παρεχόμενη θερμική ισχύ 2 kW). Αντίστοιχα, η χρήση ενός ηλεκτρικού θερμαντικού σώματος (με παρεχόμενη θερμική ισχύ 2 kW και καταναλισκόμενη ηλεκτρική ισχύ 2 kW) θα είναι δωρεάν για τις πρώτες 2,5 ώρες με την έκπτωση 70% στο ρεύμα, που θεσπίστηκε με την πρόσφατη Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) για τις ημέρες με αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση και η επιπλέον χρήση θα κοστίζει περίπου 0,3 ευρώ για κάθε επιπλέον ώρα. Επίσης, η χρήση ενός κλιματιστικού (με παρεχόμενη θερμική ισχύ 3,5 kW και καταναλισκόμενη ηλεκτρική ισχύ 1 kW) θα είναι δωρεάν για τις πρώτες 5 ώρες με την έκπτωση και η επιπλέον χρήση θα κοστίζει περίπου 0,15 ευρώ για κάθε επιπλέον ώρα. Επιπλέον, με τη χρήση του κλιματιστικού παρέχεται και καλύτερη θέρμανση στο χώρο. Με την ΚΥΑ θεσπίστηκε έκπτωση στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος για τα νοικοκυριά μέσης κατανάλωσης που δεν υπάγονται στο κοινωνικό τιμολόγιο, ώστε και αυτά να έχουν κίνητρο να χρησιμοποιούν ηλεκτρικά θερμαντικά μέσα, κατά τις ημέρες υψηλού ρίσκου αιθαλομίχλης. Σε περίπτωση έκδοσης συστασης για διακοπη της χρησης τζακιων, θερμαστρων στερεων καυσιμων και θερμαστρων βιομαζας θα ενεργοποιείται, απο τον υπουργο ΠΕΚΑ η τον αρμοδιο περιφερειαρχη, έκπτωση στις ανταγωνιστικές χρεώσεις ηλεκτρικού ρεύματος. Ο υπολογισμός της έκπτωσης θα γίνεται αυτόματα από τον προμηθευτή χωρίς να χρειάζεται καμία ενέργεια από την πλευρά του καταναλωτή και το ποσό της έκπτωσης θα αναγράφεται στους λογαριασμούς. Πρακτικά, η έκπτωση αυτή επιτρέπει στο μέσο νοικοκυριό να χρησιμοποιήσει δωρεάν ένα ηλεκτρικό μέσο θέρμανσης (π.χ. αερόθερμο, ηλεκτρικό καλοριφέρ, κλιματιστικό κ.λπ.) για κάποιες ώρες την ημέρα.

Επιπτώσεις της ρύπανσης

Με στόχο τη βέλτιστη προστασία του πληθυσμού από τις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η κυβέρνηση «παλεύει» για μια προοδευτική σειρά δράσεων, η οποία στοχεύει στη μείωση της αναμενόμενης θνησιμότητας και νοσηρότητας που σχετίζεται με τα αυξημένα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Βασική προϋπόθεση για τη δραστηριοποίηση είναι να τεθούν συγκεκριμένοι στόχοι ποιότητας του αέρα και καθορισμός ορίων πάνω από τα οποία απαιτείται δράση. Ο καθορισμός των επιπέδων ποιότητας του αέρα που σχετίζεται με τη δημιουργία κατηγοριών ποιότητας του αέρα (με απώτερο σκοπό τη λήψη προστατευτικών μέτρων) έχει συζητηθεί σε προηγούμενη τεχνική έκθεση (Sarigiannis, 2013) που έχει υποβληθεί στην Επιτροπή Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης του υπουργείου Υγείας. H τελική κατηγοριοποίηση των ατμοσφαιρικών συγκεντρώσεων ΡΜ10 προέκυψε ύστερα από διαβούλευση της Επιτροπής Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης του υπουργείου Υγείας (Δ/νση Υγειονομικής Μηχανικής και Υγιεινής Περιβάλλοντος) και συνάδει με τα επίπεδα που αποτελούν στόχους για 24ωρες μέσες συγκεντρώσεις σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας.

Το πρώτο βήμα για τη λήψη μέτρων (ενημέρωσης του κοινού, μείωσης των εκπομπών ή και συνδυαστικά) είναι ο προσδιορισμός των επιπέδων αέριας ρύπανσης που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία και η χωρική τους κατανομή για την αποτύπωση του αντίστοιχου δείκτη ποιότητας του αέρα. Αυτό προϋποθέτει:

• Την ύπαρξη ενός εμπεριστατωμένου και βελτιστοποιημένου δικτύου παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα.
• Την ύπαρξη ενός ολοκληρωμένου μοντέλου αποτίμησης και, αν είναι δυνατόν, πρόγνωσης της ποιότητας του αέρα.

Στη δεύτερη περίπτωση, απαιτείται πολύ καλή χωρική και χρονική καταγραφή των εκπομπών από διάφορες ανθρωπογενείς πηγές (κυκλοφορία οχημάτων, βιομηχανική δραστηριότητα, παραγωγή ενέργειας, οικιακές εκπομπές). Τα δεδομένα αυτά είναι ιδιαιτέρως απαραίτητα έτσι ώστε να μπορεί να γίνει εκτίμηση των επιπέδων ρύπανσης των επόμενων 24ώρων στη βάση των δεδομένων του δικτύου παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα.

Mείωση των εκπομπών

Η αντιμετώπιση ή ακόμα καλύτερα η αποφυγή των επεισοδίων ατμοσφαιρικής ρύπανσης συνίσταται στον άμεσο επανασχεδιασμό των δραστηριοτήτων που προκαλούν τις εκπομπές. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την κλιμακωτή χρήση μέτρων που δύνανται να εφαρμοστούν συνίσταται σε μέτρα για την α) μείωση των κυκλοφοριακών εκπομπών β) μείωση των βιομηχανικών εκπομπών και γ) μείωση των οικιακών εκπομπών.

Το επίπεδο πληροφόρησης του κοινού ποικίλλει ανάλογα με τα επίπεδα σωματιδιακής ρύπανσης του αέρα. Τα έκτακτα μέτρα μείωσης των εκπομπών αερίων ρύπων ποικίλλουν ανάλογα με τα επίπεδα σωματιδιακής ρύπανσης, ενώ τα προτεινόμενα μέτρα ανά κατηγορία επιπέδου ρύπανσης δίνονται σε σειρά προτεραιότητας. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να επιλεγούν μετά από σχετική διαβούλευση με τους υπεύθυνους φορείς (ΥΠΕΚΑ, ΥΠΑΝ, Περιφέρειες, κ.λπ.) και να εξειδικευθούν για κάθε μεγάλο αστικό κέντρο της χώρας με βάση τα τοπικά χαρακτηριστικά των πηγών εκπομπών, της τοπικής μετεωρολογίας και της συχνότητας εμφάνισης επεισοδίων υψηλής σωματιδιακής ρύπανσης.

(του Κοσμά Ζακυνθινού, Ημερησία, 11/1/2014)